آشنایی با مقاومت

یک المان نیمه ­هادی است که در مدارات الکترونیک به طور کلی دو وظیفه عمده دارد.
از جمله محدود کردن جریان و تقسیم ولتاژ که از این خاصیت­‌ها برای (بایاس) چیدمان مناسب عناصر فعال (اکتیو) الکترونیک از نظر تغذیه و تنظیم مقادیر ورودی و خروجی آن­‌ها استفاده می­‌شود.

مقاومت­‌های موجود در سیستم­‌های تهویه مطبوع

1. کربنی
2. حرارتی NTC-PTC

در ادامه هر یک از موارد فوق را توضیح خواهیم داد. 

۱. مقاومت کربنی

مقاومت کربنی از نوع کربن (زغال) ساخته شده است که به عنوان نیمه‌­هادی (نیمه رسانا) در مقابل عبور جریان از خود مقاومت نشان می­‌دهد، مقاومت­‌های کربنی از روش پوشش استوان‌ه­ای مخصوص در سایزهای مختلف (وآت­ها و یا توان­‌های مختلف) ساخته می­‌‍شود و برای دسترسی به مقادیر مورد نظر قطر پوشش کربن و تراش‌هایی که به صورت مارپیچ روی استوانه­ می­‌دهند، بسیار مهم است.

تشخیص مقدار مقاومت از روی رنگ

مقادیر مقاومت را می‌­توان از روی نوشته روی مقاومت، رنگ‌­بندی و یا اندازه­‌گیری توسط اهم متر تشخیص داد.

شناسایی از روی رنگ

در رنگ‌­بندی مقاومت عمدتاً چهار رنگ وجود دارد. با استفاده از جدول صفحه بعد می‌­توان به توجه به این چهار رنگ اندازه مقاومت را پیدا کرد. به عنوان مثال اندازه مقاومت روبه­‌رو را محاسبه می­‌کنیم. نوار اول که قرمز رنگ است و عدد مربوطه به آن ۲ است. نوار دوم قهوه‌­ای است که نشانگر عدد ۱ است. نوار سوم زرد رنگ است و با توجه به جدول ضریب ۱۰K است.
بنابراین اندازه مقاومت یا ۲۱۰ کیلو اهم خواهد بود. نوار نقره‌­ای نشانگر تلورانس ۱۰ درصد است. یعنی مقدار مقاومت می­‌‌تواند بین ۲۰۰ K تا ۲۲۰K متغیر باشد.

کارشناس تعمیر کولر گازی در اصفهان برای تشخیص و تعمیر باید بر مفهوم مقاومت و کاربرد آن تسلط داشته باشد. 

۲. مقاومت حرارتی (PTC-NTC)

این نوع مقاومت با توجه به این که مثبت (PTC) یا منفی(NTC) باشد نسبت تغییر مقاومت آن با دما متفاوت خواهد بود به صورتی که اگر منفی(Negative) باشد، با افزایش دما مقدار مقاومت آن کاهش و اگر مثبت (Positive) باشد، عکس حالت قبل عمل می­‌کند. این نوع مقاومت‌­ها به عنوان ترمیستور در سیستم‌­های تهویه مطبوع بسیار کاربرد داشته و اکثر سنسورها از این نوع مقاومت­‌ها می‌­باشند که از تغییرات محدوده خطی این گونه مقاومت‌­ها برای اندازه‌­گیری دما و انواع کنترل استفاده می­‌گردد. نکته قابل توجه این است که منحنی مقاومت نسبت به دما تا ۴۵ درجه سانتی‌­گراد تقریبا خطی می­‌باشد.

خازن

خازن به طور کلی تشکیل شده از دو صفحه­ هادی موازی هم که ما بین آن­‌ها را عایق یا دی الکتریک تشکیل داده است، مقدار ظرفیت خازن بر حسب فاراد (F) سنجیده می­‌شود که این واحد، واحد بسیار بزرگی است به طوری که اگر بخواهیم خازنی با ظرفیت ۱F داشته باشیم می‌­بایست دو صفحه موازی با هم به طول و عرض ۱۱ کیلومتر و به فاصله یک متر از یکدیگر که عایق آن (دی الکتریک) هوا می­‌باشد به کار گیریم، بنابراین هر چند با فناوری­‌های جدید خازن­هایی به مراتب بیشتر از یک فاراد را در ابعادی کوچک ساخته‌اند ولی واقعیت این است که این گونه خازن­‌ها در صنعت برق و الکترونیک کاربرد محدودی دارند و در اکثر مدارات با ظرفیت­‌های کمتر خازن که به ترتیب ذیل می‌­باشد سرو کار داریم. لازم به ذکر است که کلیه خازن­‌های مورد استفاده در سیستم­‌های تهویه مطبوع باید Protected  باشد (کلمه Protected بر روی بدنه خازن باید درج شده باش).

نماد­های الکتریکی

نمادهای الکتریکی عبارتند از:

1. نماد الکتریکی استپ موتور
2. نماد الکتریکی سولنوئید ولو (شیر برقی)
3. شیر چهار طرفه
4. موتور فن
5. پل دیود
6. نماد سوییچ پرفشار/ کم فشار (High/ Low Pressure Switch)
7. محافظ حرارتی (Thermal Protection)
8. ترانس جریان
9. کنتاکتور یا رله

در ادامه هر یک از موارد فوق را توضیح خواهیم داد. 

۱. نماد الکتریکی استپ موتور

استپ موتور المانی است که با تحریک پایه‌­های سیم­‌ پیچ توان چپ گرد و راست گرد شدن را دارد و نسبت به نوع طراحی حرکت دوار آن می تواند از ۰.۱ درجه تا ۱۰ الی ۲۰ درجه باشد. بدین مفهوم که در انواع یک درچه اگر ۳۶۰ پالس تحریک داده شود یک دور دایره کامل را می زند و از این قطعه جهت تنظیم دمپر در سیستم­‌های تهویه مطبوع استفاده می‌­شود و بیشترین کاربرد این موتورها در پرینترها و دستگاه­‌های CNCمی‌­باشد.

۲. نماد الکتریکی سولنوئید ولو (شیر برقی)

این­گونه شیرها جهت کنترل گازها و سیالات کاربرد داشته و با تحریک الکتریکی مانند شیرهای معمولی که با عملیات مکانیکی باز یا بسته می­گردند، این عمل انجام می‌­گیرد. شیربرقی­‌ها عمدتاً در کنترل دستگاه­‌های مولتی مسیر پنل در حال کار را باز می­‌کنند و یا می­‌بندند.

۳. شیر چهار طرفه

نماد الکتریکی شیر چهار طرفه (Reversing Valva) مطابق شکل زیر است. این شیر وظیفه تغییر جهت چرخه در سیستم­‌های تهویه مطبوع را عهده‌­دار می­باشد و فقط در دستگاه‌­هایی که سرد و گرم می‌­باشند و یا دیفراست در آن­‌ها توسط گاز داغ انجام می­‌شود استفاده می­‌گردد.

۴.موتور فن

نماد موتور فن در نقشه­‌های الکتریکی مطابق شکل زیر می­‌باشد. در اکثر دستگاه­‌هایی TAC و CAC به صورت تک فاز بوده و فقط در پاره­ای از مدل‌­ها که قدرت بالاتر از ۳HP مورد نیاز است مانند پیکچ­‌های ۱۵ و ­۱۸و ۲۰ تن، از موتور فن سه فاز استفاده شده است. این موتورها همانند کمپرسور، سه سر Com و Start و Run دارد و بررسی مقاومت سیم پیچ­‌های آن­‌ها نیز مانند کمپرسور است.

۵. پل دیود

پل دیود برای تبدیل ولتاژ متناوب (AC) به ولتاژ مستقیم (DC) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۶. نماد سوییچ پرفشار/ کم فشار (High/ Low Pressure Switch)

قطعه‌­ای مکانیکی است که با توجه به کم یا زیاد شدن مسیر تغذیه موتور فن یا کمپرسور را قطع می­‌کند.

۷.محافظ حرارتی (Thermal Protection)

این المان به صورت خارجی یا داخلی در مسیر رفت و برگشت کمپرسور، داخل کمپرسور، داخل موتور فن واحد بیرونی و داخل موتور فن واحد داخلی قرار می­‌گیرد. عملکرد این قطعه مانند یک کلید است که وقتی فشار از حدی بیشتر گردد مسیر برق تغذیه را قطع می‌­کند. این گونه حفاظت جهت بالا بردن عمر کمپرسور می‌­باشد. بدین ترتیب که در مسیر رفت که عمدتاً فشار بالا است اگر چرخه دچار نشتی و یا گرفتگی گردد افزایش جریان و دما خواهیم داشت و در نتیجه محافظ حرارتی با قطع کردن مسیر برق کمپرسور را از مدار خارج می­کند و از فشار بیش از حد به سیستم جلوگیری می­‌کند.
محافظ حرارتی Overload Protection یک کلید عبور جریان است که از دو قطعه فاز با ضریب انبساط طولی مختلف ساخته شده است و مانند کلید بی­متال عمل می­‌کند. یعنی این که چه در اثر عبور جریان بیش از حد (باعث افزایش گرما در نقطه اتصالات دو فاز) و یا گرم شدن بیش از حد کمپرسور (از طریق پوسته این گرما به داخل Overload منتقل می­‌گردد) کلید فوق مسیر جریان را قطع می‌­کند، لازم به ذکر است در هنگامی که می‌خواهیم کلید را از مدار خارج کنیم باید دو سر سیم را اتصال کوتاه نماییم.

۸. ترانس جریان

این نماد بیشتر در نقشه برق مدل‌­های اینورتر دیده می­‌شود.
این قطعه با نمونه‌­گیری از سیم حامل جریان اصلی که از هسته آن می‌­گذرد نقش یک ترانس افزایش دهنده را دارد، سیم حامل جریان به عنوان اولیه ترانس و سیم­پیچ ثانویه آن که از تعداد دورمتناهی (نسبتاً زیاد) پیچیده شده باعث به وجود آمدن یک ترانس افزاینده می­‌گردد و ولتاژ حاصل شده پس از یک سوسازی جهت قرائت به مدارات مبدل آنالوگ به دیجیتال و در نهایت به میکروپروسسور می‌­رود.

۹. کنتاکتور یا رله

در مدارات سیستم­‌های تهویه مطبوع رله‌­ها و کنتاکتور مهم­ترین اجزای ارتباط برقی، خصوصاً برق تغذیه می‌­باشند. خرابی مربوط به آن‌­ها عمدتا به دلیل عدم اتصال مناسب فیش‌­ها و یا عدم ارسال فرمان به پایه تحریک بوبین می‌­باشد که با ولتاژ­گیری مورد به مورد می‌­توان از روی عملکرد آن‌­ها به مشکل پی‌برد.